جهان پتروشیمی /خط اتیلن غرب در معرض فروپاشی / خطر تبدیل ایران از صادرکننده به واردکننده محصولات پتروشیمیدر حالیکه توسعه پایدار یکی از الزامات حرکت بهسوی رشد اقتصادی و صنعتی در کشورهایی با منابع طبیعی غنی مانند ایران محسوب میشود، شواهد نشان میدهد که صنعت پتروشیمی کشور با چالشهایی جدی مواجه است. تمرکز غیرمتوازن بر تولید برخی محصولات پایه، غفلت از فناوریهای نوین و زیرساختهای فرسوده، آینده این صنعت را در معرض خطر قرار داده است.یکی از مهمترین نگرانیها، وضعیت خط لوله اتیلن غرب است که نقش کلیدی در تأمین خوراک واحدهای پتروشیمی ایفا میکند. حسین صفاری، از مدیران و کارشناسان حوزه پتروشیمی، در گفتوگو با انرژی پرس با هشدار درباره وضعیت این خط گفت: «ما در سالهای گذشته بیشتر به حفظ وضع موجود پرداختیم و رویکرد توسعهای جدی نداشتیم. نتیجه این سیاست، توسعهای نامتوازن است که در آن تولید متانول، اوره و آمونیاک بیش از ۲۰ میلیون تن از زنجیره را در اختیار دارد. این تمرکز اگر اصلاح نشود، به پاشنه آشیل صنعت تبدیل خواهد شد.»به گفته وی، خط اتیلن غرب در حال حاضر ظرفیت انتقال ۲۰۰ تن در ساعت را دارد، اما مجوز طرحهای جدید ممکن است تا ۴۰ درصد به بار این خط اضافه کند، در حالیکه زیرساختهای لازم برای پاسخگویی به این افزایش وجود ندارد. صفاری هشدار داد: «در صورت بروز اختلال در این خط، نه فقط یک واحد، بلکه کل سیستم تولید ممکن است از کار بیفتد. برخی از آسیبها در این خط جبرانناپذیر هستند.»زنجیره ناقص، توسعه نیمهتمامکارشناسان حوزه پتروشیمی همچنین از کندی در اجرای طرحهای ارزشآفرین مانند MTO (تبدیل متانول به الفین) و MTP (تبدیل متانول به پروپیلن) انتقاد دارند. صفاری در اینباره گفت: «طرحهای MTO بیش از ده سال است که بلاتکلیف ماندهاند. حتی پایلوت آنها در کشور اجرا شده اما متوقف مانده است. این در حالی است که در سطح جهانی، حرکت بهسوی تولید محصولات با ارزش افزوده بالا از مدتها پیش آغاز شده است.»وی افزود: «اگر همین امروز نیز توسعه آغاز شود، حداقل سه تا چهار سال از قافله جهانی عقب هستیم. از سوی دیگر، کاهش طبیعی برداشت اتان و گاز، این عقبماندگی را تشدید خواهد کرد. ما در واقع تاوان سالها غفلت را پرداخت میکنیم.»راهحل چیست؟بررسیها نشان میدهد برای جلوگیری از تعمیق بحران، مجموعهای از اقدامات فوری و راهبردی ضروری است. از جمله این راهکارها میتوان به توسعه متوازن زنجیره ارزش (فراتر از تولید متانول و اوره)، سرمایهگذاری در فناوریهای نوین مانند MTO و MTP، و تسریع در اجرای طرحهای نیمهتمام اشاره کرد.صفاری در پایان هشدار داد: «اگر این مسیر اصلاح نشود، ایران تا سه سال آینده ممکن است جایگاه صادراتی خود را از دست داده و به واردکننده محصولات پتروشیمی تبدیل شود. آینده این صنعت در گروی توسعه پایدار و برنامهریزی راهبردی است، نه تکیه صرف بر منابع محدود و رو به کاهش نفت و گاز.»